Potansiyel çekingen kişilik bozukluğu nedenleri ve risk faktörlerini şöyle sıralayabiliriz:
Çocuklukta duygusal istismara maruz kalan, yıkıcı bir şekilde eleştirilen, aşağılanan, alay edilen veya yeteri kadar ilgi, şefkat görmeyen kişilerde çekingen bozukluk gözlenebilir. Ailesi ya da arkadaşları tarafından reddedilen, dışlanan kişilerde Çekingen Kişilik Bozukluğu oluşabilir.
***
Yakınındaki birinden çekingen davranış modelini görerek örnek alan bir çocukta benzer sorunlar görülebilir. Ayrıca bir psikolojik sorunu, çekingen ya da farklı bir kişilik bozukluğu olan bir aile üyesinin varlığı riski artırabilir.
Çocukken desteklenen ya da ödüllendirilen aşırı utangaç ve çekingen davranışlar da bu kişilik bozukluğunu tetikleyebilir.
***
Çekingen kişilik bozukluğu tedavisi, bireyin sosyal etkileşimlerdeki zorluklarını aşmasını, özgüvenini artırmasını ve işlevselliğini iyileştirmeyi amaçlar. Tedavi genellikle şu yöntemleri içerir:
Psikoterapi: Bilişsel Davranışçı Terapi (BDT) veya Psikodinamik Terapi gibi bireysel terapi yöntemleri kullanılabilir. Terapist, bireyin çekingenlikle ilgili düşünce kalıplarını anlamasına yardımcı olur ve olumsuz düşünceleri değiştirmeyi hedefler.
***
Sosyal Beceri Eğitimi: Bireye sosyal becerileri geliştirmek için eğitim verilir. İletişim, duygusal ifade ve ilişki kurma becerilerini artırmaya odaklanılır.
Grup Terapisi: Çekingen kişilik bozukluğu olan bireylerle yapılan grup terapisi, sosyal etkileşimleri artırabilir ve destek sistemini güçlendirebilir.
İlaç Tedavisi: Uzman tarafından reçetelendirilen ilaçlar, kaçıngan kişilik bozukluğu belirtilerini hafifletmeye yardımcı olabilir. Özellikle sosyal anksiyete ile ilişkili semptomlarda antidepresanlar kullanılabilir. Ancak ilaç tedavisi genellikle diğer tedavilerle birlikte kullanılır.
***
Sosyal Aktiviteler: Bireyin sosyal etkileşimlerde bulunması teşvik edilerek, sosyal içerikli etkinliklere katılması önerilebilir.
Aile Terapisi: Aile terapisi, aile içi iletişimi güçlendirerek bireyin destek sistemini olumlu yönde etkileyebilir.
Çekingen kişilik bozukluğu tedavisi, bireyin özelliklerine ve ihtiyaçlarına göre uyarlanmalıdır. Tedavi sürecinde bireyin motivasyonu ve iş birliği önemlidir. Profesyonel yardım, bireyin sosyal etkileşimlerini geliştirmesine ve yaşam kalitesini artırmasına yardımcı olabilir.
