Bipolar bozukluk, eski adıyla manik-depresif bozukluk, iki ayrı hastalık dönemiyle karakterize bir ruhsal bozukluktur. Bu hastalık dönemlerinden bir tanesinde taşkınlık (mani), diğerinde ise çökkünlük (depresyon) yer almaktadır. Hastalık dönemleri dışında ise birey hemen tamamen normale döner.
***
Hastalık dönemlerini ele almak gerekirse, mani veya taşkınlık dönemi duygu durumunun çok yükseldiği, bireyin aşırı coşkulu olduğu dönemdir. Bu dönemde bireylerde abartılı düşünceler veya ayağı yere basmayan projeler, kendini olduğundan çok daha yüksekte hissetme, büyüklük düşünceleri, düşüncelerin bireyin zihninde adeta yarışması, kendini aşırı enerjik hissetme, uyku gereksiniminde azalma, hatta uyku gereksinimini inkâr etme, sonuçlarını düşünmeden heyecanlı veya eğlenceli faaliyetlere kalkışmak (çok fazla para harcama, aşırı hızlı araba kullanma) görülen belirtilere örnektir.
***
Diğer yandan depresyon veya çökkünlük dönemi ise yukarıda belirtilen durumun tam tersidir. Depresyon döneminde bireyde mutsuzluk, karamsarlık, umutsuzluk, özgüvende azalma, değersiz hissetme, abartılı suçluluk veya pişmanlık duyguları, eskiden zevk aldığı faaliyetlerden zevk alamama, iştahsızlık veya uykusuzluk gibi değişiklikler, ölüm ve intihar düşünceleri, bedeninde nedeni açıklanamayan ağrılar ortaya çıkabilir.
***
Bipolar bozukluğun ortaya çıkma nedenleri arasında genetik etkenler azımsanmayacak orandadır. Stresli veya travmatik olaylar da bipolar bozukluğun ilk hastalık döneminin ortaya çıkmasına neden olabilir veya ilerleyen dönemleri tetikleyebilir. Bu kimi zaman ailede görülen bir ölüm, işini kaybetmek, doğum veya taşınma gibi olaylardır.
***
Bipolar bozukluğun seyrindeki en önemli özelliklerden birisi ise mevsimsellik göstermesidir. Mevsimsel özellik olarak bireyler ilkbahar – yaz aylarında taşkınlık, coşkunluk yaşarken, sonbahar – kış aylarında ise çökkünlük, durgunluk içine girebilirler. Özellikle ilkbahardan yaz aylarına geçiş hastalığın alevlenmesi açısından en riskli dönem gibi görünmektedir.
***
Hastaların yaklaşık dörtte biri bu mevsimsel özellik nedeniyle içinde bulunduğumuz ilkbaharın son günleri, yazın ilk günlerinde kötüleşirler. Kötüleşme yaşanan dönemlerde bireylerde dürtüsel, tepkisel davranışlar, saldırganlık eğiliminde artma, öfke patlamaları, aşırı para harcama önemli oranda gözlenmektedir.
***
Bunların yanı sıra zaman zaman intihar eğilimi, daha doğrusu kendine zarar verme davranışı da görülebilir. İntihar bu dönem için çok yüksek oranlarda olmasa bile, artmış risk yönünden dikkatli olmakta yarar vardır.
