Kamuoyuna “ikinci emekli aylığı” olarak sunulan TES’in mevcut prim düzeyleriyle tam anlamıyla ikinci maaş sağlaması teknik olarak mümkün görünmüyor. Sistem, emeklilikte sınırlı bir ek gelir unsuru oluşturabilir ancak kamusal sosyal güvenliği güçlendirmeyecektir.

Tamamlayıcı emeklilik sistemi, 1980’lerden bu yana uygulanan neoliberal politikaların bir uzantısı olarak değerlendiriliyor. 12 Eylül sonrasında sosyal güvenlik “kara delik” olarak hedefe konmuş, IMF, Dünya Bankası ve şirketler bu alana yönelmişti. TES de bu çizginin bir devamı olarak görülüyor.

Bu nedenle, kamusal sosyal güvenliği güçlendirmek için bütçeden daha fazla kaynak ayrılması, kayıt dışı istihdamın azaltılması ve işveren teşviklerinin yeniden gözden geçirilmesi gerektiği vurgulanıyor.

***

Katılımcılar kadınlarda 58, erkeklerde 60 yaşında emekliliğe hak kazanacak. Hesaptaki birikimden yüzde 25’e kadar toplu ödeme alınabilecek. İşçilerin kazanılmış kıdem hakları korunacak. İstifa edenler de kıdem haklarını alabilecek, uzun dava süreçleri sona erecek.

1 Ocak 2022’den sonra kıdem tazminatına hak kazanarak işten ayrılan çalışanlar, geçmiş döneme ait kıdemlerini de alabilecek. Mevcut yüzde 5,33’lük (19 gün) kıdem hakkı devam edecek. İşverenler, çalışan adına her ay brüt maaşın yüzde 3’ünü bireysel fon hesabına yatıracak.

***

Böylece istifa eden bir çalışan hem kıdem tazminatını hem de fon hesabındaki birikimini yanında götürebilecek. Asgari ücretli bir çalışan 25 yıl sistemde kalırsa, TES sayesinde emekli maaşına 300–566 lira arasında ek gelir eklenecek. 60 yaşını doldurmamış olanlar, ilk konut alımı, evlilik, ağır hastalık ve ***

işsizlik durumunda birikimlerinin yüzde 10’una kadar çekim yapabilecek.

Yeni sistemle hem kıdem haklarının güçlendirilmesi hem de iş dünyasında sıkça yaşanan kıdem tazminatı davalarının önüne geçilmesi hedefleniyor. TES, çalışanların emeklilikte daha yüksek gelir elde etmesini sağlayarak sosyal güvenlik sistemini tamamlayıcı bir rol üstlenecek.

TES ile milyonlarca emekli için yeni bir dönem başlıyor. Özellikle EYT düzenlemesiyle 40’lı ve 50’li yaşlarda emekli olup çalışmaya devam edenler, ikinci bir emeklilik maaşı alma şansına sahip olacak.

***

Sistem, SGK dışında BES’e benzer şekilde işleyecek. Çalışan emeklilerin maaşlarından en az yüzde 3 oranında katkı kesilecek. Devlet, her katkı payının yüzde 30’unu karşılayacak; işveren de katkıda bulunacak. Birikim, emeklilik yaşı geldiğinde aylık maaş ya da toplu ödeme olarak geri alınabilecek.

***

Yasal ve teknik altyapı çalışmaları devam ediyor. TES’in önümüzdeki aylarda pilot uygulamayla başlaması, ardından kademeli olarak tüm çalışanlara açılması bekleniyor. Özellikle özel sektör çalışanlarının dahil edilmesiyle ikinci emeklilik maaşı yaygın bir hak haline gelecek.

***

TES, çalışanların yaşam kalitesini artıracak düzenlemelerle vatandaş lehine sonuç verebilir. Fakat emekli maaşlarını düşürme ya da hak kayıplarına yol açma ihtimali söz konusu olursa, vatandaşlar aleyhine bir düzenleme olacaktır. Bu nedenle sürecin dikkatle izlenmesi ve demokratik tepkinin gösterilmesi önem taşıyor.