Kiracılar ve ev sahipleri arasındaki önemli sorunlardan biri olan yüzde 25 sınırının uzatılmaması durumunda nelerin beklenildiğine dair açıklamalarda bulunan Tüketici Konfederasyonu (TÜKONFED) Emlak Komisyonu Üyesi Halil Güven, mevcut yasal düzenlemelerin etkisi altında kira artışlarının belirleneceğini ve mahkemelerdeki iş yükünün azalacağını belirtti. Başlangıçta, taşınmaz fiyatlarının yükseldiği dönemlerde kiralara önemli oranda zam yapılması eğilimi olduğunu belirten Güven, hükümetin bu duruma çözüm olarak yüzde 25 sınırlamasını getirdiğini ifade etti. 11 Haziran 2022 tarihinde başlayan ve bir yıl daha uzatılan bu sınırlama, 1 Temmuz 2024 tarihinde Maliye Bakanı Mehmet Şimşek'in yaptığı açıklamaya göre sona eriyor.
KİRALAR ARASINDA UÇURUM OLUŞTU
Ancak, yüzde 25 sınırlamasının kalkmasıyla kaos oluşmayacağını belirten Güven, “Zaten yüzde 25 sınırlamasından önce de borçlar kanununda bir sınırlama vardı. O sınırlamalara dönülmüş olacak. Bu uygulamanın şöyle bir dezavantajı da oldu; 11 Haziran ile 1 Temmuz arasında yenilenen kira sözleşmelerinde bu artış üç defa uygulandı. Diğer artışlarda 2 defa uygulandı. 3 defa yüzde 25 sınırında artış yapılan yerlerde kiralar çok düşük kaldı. Öyle sorunlar geliyor ki, alt kattaki 3 bin liraya oturuyor. Üst kattaki 15 bin liraya oturuyor, 20 bin liraya oturanlar var. Aynı taşınmazların bulunduğu yerdeki kiralar arasında bir uçurum oluştu” dedi.
YÜZDE 25 SINIRI KALKINCA NE OLACAK?
Güven, uygulamada bazı karmaşıklıkların olduğunu ancak genel olarak kira sözleşmelerinde belirtilen artış şartlarının öncelikli olduğunu ve bu şartlara göre artış yapılacağını ifade ederk “Yüzde 25 sınırlı kalkınca ne olacak sorusunun cevabını şöyle verebiliriz; Türk Borçlar Kanunu'nun 344’üncü maddesinde buna ilişkin bir düzenleme vardır. Bu düzenlemeye göre bir önceki kira yılında Tüketici Fiyat Endeksi’ndeki (TÜFE) 12 aylık ortalamalara göre değişim oranı geçmeyecek şekilde bir artış olabilir” diye konuştu. Güven, kiracılar ve mülk sahiplerinin bu değişikliklerden etkilenebileceğini ancak mahkemelerdeki yoğunluğun azalmasıyla birlikte çözüm süreçlerinin hızlanacağını belirtti.
5 YILLIK KİRA SÜRESİ DOLANLAR NE YAPACAK?
Güven, 5 yıllık kira süresinin dolmuş olması nedeniyle. Açılacak kira tespit davaları için ayrı şartlar uygulandığına dikkat çekerek “Eğer kira başlangıçtan itibaren 5 yılını doldurmuş ise bu durumda rayiç bedele göre kira tespit davası açma hakları var. Bu tür bir dava sonucunda da işte taşınmazın çevresindeki taşınmazların kirası dikkate alınarak yeni bir kira bedeli mahkeme tarafından belirlenir. Ama o belirlenecek rakam üzerinde de hakim tarafından yüzde 10 ile yüzde 20 arasında bir eski kiracı indirimi yapılır. Yani bunu karıştırmamak gerekir” diye anlattı.
“MAHKEMELERİN İŞ YÜKÜ AZALACAKTIR”
Mevcut yasal düzenlemelerin etkisi altında kira artışlarının belirleneceğini ve mahkemelerdeki iş yükünün azalacağını ifade eden Güven, “Yüzde 25 sınırını uzatılmayı düşünülmüyor. Ama yüzde 25 sınırının kalkmış olması sınırsız bir artış olacağı anlamına gelmez. Türk Borçlar Kanunu'nda sınırlandırılmıştır. En fazla artış, TÜFE 12 aylık ortalama. Değişim oranına göre yapılacaktır. Eğer kirası çok düşük kalan mülk sahipleri varsa da 5 yıllık sürenin dolmasını bekleyeceklerdir. Bu sebepten kaynaklı bugüne kadar oluşan birçok hukuki sorunlarda bundan sonra azalacaktır” diye yorumladı.
