Türkiye ile bağlarını hiçbir zaman koparmayan Türk vatandaşları, yurt dışında çalışmaya gittiklerinde emeklilik dönemlerinde Türkiye’ye dönme arzusunu da kaybetmemiştir. Bu noktada yurtdışı hizmet borçlanması, sosyal güvenlik sistemimizin önemli bir unsuru olarak öne çıkmaktadır.
OECD verilerine göre yurtdışında yaşayan Türk vatandaşlarının sayısı yaklaşık 7 milyon civarındadır ve bunların 5,5 milyonu Avrupa ülkelerinde yaşamaktadır. Almanya’da yaklaşık 3 milyon Türk kökenli insan bulunurken, Fransa, Hollanda, Belçika ve Avusturya gibi ülkelerde de yoğun Türk nüfusu mevcuttur.
Bu kişilerin birçoğu yurtdışında çeşitli dönemlerde çalışmış, işsizlik yardımı almış veya ev hanımı olarak bulunmuştur. Türkiye’de emekli olma hayali kuran bu kesim için yurtdışı hizmet borçlanması büyük önem taşımaktadır.
Anayasamızın “Sosyal ve Ekonomik Haklar ve Ödevler” bölümünde, yabancı ülkelerde çalışan Türk vatandaşlarıyla ilgili özel düzenlemeler yapılmıştır. Bu düzenleme kapsamında devlet, yabancı ülkelerde çalışan Türk vatandaşlarının aile birliğinin, çocuklarının eğitiminin, kültürel ihtiyaçlarının ve sosyal güvenliklerinin sağlanması, anavatanla bağlarının korunması ve yurda dönüşlerinde yardımcı olunması için gerekli tedbirleri almakla yükümlüdür.
Bu çerçevede, yabancı ülkelerde çalışan Türk vatandaşlarının sosyal güvenlik haklarıyla ilgili yasal düzenlemeler yapılmış ve temel düzenleme 3201 sayılı Kanun ile sağlanmıştır. Yurtdışı hizmet borçlanması, yurt dışında geçen ve sosyal güvenlik kapsamındaki çalışmaların, belirli şartlar altında Türkiye’de geçmiş hizmet gibi sayılarak borçlanılmasına olanak tanıyan bir sistemdir.
Bu yolla Türk vatandaşları hem Türkiye’deki prim gün sayılarını artırmakta hem de emeklilik için gerekli koşulları tamamlayabilmektedir. Yurtdışı sürelerinin borçlanılabilmesi için kişinin borçlanma talep tarihinde Türk vatandaşı olması veya doğumla Türk vatandaşı olup çıkma izni almak suretiyle vatandaşlığını kaybetmiş olması gerekir.
Ayrıca borçlanma kapsamındaki yurtdışı sürelerini belgelendirmek ve SGK’ya başvuruda bulunmak şarttır. Tahakkuk eden borcun süresi içinde ödenmesi de zorunludur.
Yurtdışında geçen sigortalılık süreleri, sigortalılık süreleri arasında veya sonunda her birinde bir yıla kadar olan işsizlik süreleri ve medeni durumlarına bakılmaksızın ev kadını olarak geçen süreler borçlanılabilir.
Buna karşın, 18 yaşından önce yurtdışında geçen sigortalılık veya ev kadını süreleri, Türk vatandaşlığının kazanılmasından önce veya kaybedilmesinden sonra yurtdışında geçen süreler, ikili sosyal güvenlik sözleşmesine göre kısmi aylık bağlanmış olanların süreleri ile sosyal güvenlik kanunlarına göre malullük, yaşlılık ve ölüm sigortaları kapsamında geçen sürelerle çakışan yurtdışı sürelerinin borçlanılması mümkün değildir.